## Welke kenmerken passen bij angstklachten? 

- Ik voel me angstig
- Ik ben gespannen of gestrest
- Ik heb paniekaanvallen
- Ik maak me veel zorgen 

## In het kort

- Angstklachten komen veel voor bij mensen met de ziekte van Huntington. De klachten kunnen verschillende oorzaken hebben
- Als u zich veel zorgen maakt, gaat dat vaak gepaard met rusteloosheid of angst
- U kunt ook slaapproblemen ervaren of last hebben van plotselinge paniekaanvallen
- Als u het idee heeft dat angst, piekeren of andere angstgevoelens uw dagelijks leven beperken, bespreek dit dan contact met uw casemanager, arts, psychiater of psycholoog

## Wat is het?

Angst kan verschillende vormen aannemen, zoals nervositeit, spanning, paniek of veel piekeren. Iemand kan zich bijvoorbeeld angstig voelen over iets specifieks, zoals het verloop van de ziekte van Huntington, en daardoor plotseling gaan hyperventileren. Angstklachten komen vaak samen voor met andere psychische klachten of lichamelijke klachten zoals pijn. 

## Wat merk ik?

U kunt de volgende klachten opmerken:

- Angst
- Paniek
- Rusteloosheid
- Piekeren
- Slaapproblemen
- Hyperventileren
- Snelle hartslag

## Oorzaken

Angst kan worden veroorzaakt door een gevoel van controleverlies of door onzekerheid over de ziekte. Negatieve gebeurtenissen kunnen ook angst uitlokken. Mogelijk zijn mensen met de ziekte van Huntington gevoeliger voor angst door negatieve ervaringen in het verleden, of door veranderingen door de ziekte. Vaak zijn er meerdere redenen waarom iemand angst ervaart.

## Onderzoeken
Als u angstklachten heeft, kunt u terecht bij uw casemanager, arts, psychiater of psycholoog. Uw zorgverlener zal dan verder onderzoek doen om te beoordelen wat voor soort angstklachten u hebt. 

## Hoe gaat het verder?
Als uw zorgverlener een angststoornis bij u vaststelt, zijn er meerdere behandelingen om de angst te verminderen, waaronder psychologische behandeling en medicatie. Uw zorgverlener zal met u bespreken wat voor u het best passend is. Ook een gezonde levensstijl (voldoende slaap, weinig/geen alcohol en voldoende lichaamsbeweging en ontspanning) kunnen angstklachten helpen voorkomen of verminderen.

## Wanneer contact opnemen?
Neem contact op met uw casemanager, arts, psychiater of psycholoog als u veel last heeft van angsten en als uw klachten veel invloed hebben op uw dagelijks leven.

## Meer informatie
Kijk voor meer informatie op [Amstelring.nl](https://www.amstelring.nl/psychiater-bij-huntington)

![Line 1.svg](https://huntington-platform-cms-media-prod.s3.eu-central-1.amazonaws.com/Line_1_ef062bead6.svg)


Bron: [European Huntington Association](http://eurohuntington.org/glossary/#anxiety)


Angstklachten 

## Wat is uw situatie?

- Ik voel me depressief
- Ik heb minder interesse in dingen
- Ik voel me erg somber
- Ik heb zelfmoordgedachten

## In het kort

- Depressie komt vaak voor bij mensen met de ziekte van Huntington, bijvoorbeeld omdat dingen niet meer lukken
- Als u zich depressief voelt, kunt u de volgende klachten hebben: somberheid, verdriet, verlies van interesse of plezier, lusteloosheid, slaapproblemen, zelfmoordgedachten
- Behalve stemmingsklachten, kunnen depressieve klachten leiden tot slaapproblemen en verminderde eetlust
- Als u zelfmoordgedachten heeft, aarzel dan niet om dit ook te bespreken

## Wat is het?
Het is heel normaal om af en toe sombere gevoelens te hebben. Als deze gevoelens langer duren, kan dit leiden tot een depressie. Een depressie is een psychische aandoening. De meest voorkomende symptomen van depressie zijn somberheid, verdriet, lusteloosheid, verlies van interesse of plezier, gewichtstoename of juist afvallen, slaapproblemen, minder zin in seks, prikkelbaarheid en gedachten aan zelfmoord. Een depressie kan in elk stadium van de ziekte van Huntington voorkomen. Depressie kan er ook toe leiden dat iemand zich steeds meer afsluit en geïsoleerd raakt van andere mensen.

## Wat merk ik?
U kunt de volgende klachten opmerken: 

- Somberheid
- Verlies van interesse of plezier
- Verdriet
- Passiviteit (niet actief zijn)
- Slaapproblemen
- Minder zin in seks
- Prikkelbaarheid
- Denken aan zelfmoord

## Oorzaken
Verschillende dingen kunnen het risico op een depressie vergroten, zoals langdurige stress, traumatische ervaringen, lichamelijke ziekten en erfelijke of biologische factoren. Meestal is het een combinatie van meerdere oorzaken die ervoor zorgt dat iemand een depressie krijgt.

## Onderzoeken
Als u last heeft van depressieve klachten kunt u dit bespreken met uw casemanager, psychiater of psycholoog. Uw zorgverlener zal met u in gesprek gaan en eventueel een vragenlijst afnemen om te bepalen hoe ernstig de depressieve klachten zijn. 

## Hoe gaat het verder?
Na het onderzoek kunt u de behandeling met uw zorgverlener bespreken. Een behandeling van een depressie kan bestaan uit therapie en/of medicatie. Het is ook belangrijk om lichamelijk actief te blijven en een regelmatig ritme te behouden. 

## Wanneer contact opnemen?
Neem contact op met uw casemanager, arts, psychiater of psycholoog als u depressieve klachten heeft, vooral als die klachten langer aanhouden en invloed hebben op uw dagelijks leven.
Als u gedachten heeft over zelfmoord, aarzel dan niet om dit te bespreken met uw zorgverlener.

## Meer informatie
Meer informatie over depressie bij de ziekte van Huntington vindt u in [dit artikel](https://www.huntington.nl/webwinkel/folders/symptomen-depressie-detail.html) van de Vereniging van Huntington. 
&nbsp;

![Line 1.svg](https://huntington-platform-cms-media-prod.s3.eu-central-1.amazonaws.com/Line_1_ef062bead6.svg)
&nbsp;

Bron: [European Huntington Association](http://eurohuntington.org/glossary/#anxiety)


Depressieve klachten

## Wat zijn kenmerken van ontremming?

- Ik kan snel boos worden
- Ik ben impulsief
- Ik vertoon gevaarlijk gedrag
- Ik vind het moeilijker om risico’s in te schatten
- Ik vind het moeilijker om ergens geduldig op te wachten
- Ik kan soms veel telefoneren, snoepen, drinken of geld uitgeven

## In het kort

- Er kan sprake zijn van meer ontremming dan vroeger als u het idee heeft dat u sneller boos of impulsiever bent dan vroeger, of als u het lastig vindt om zich te gedragen op een manier die past bij de situatie
- Soms komt dit doordat er te veel van u wordt gevraagd
- Familie en vrienden kunnen u helpen situaties beter te herkennen en onder controle te houden. Ze kunnen u feedback en ondersteuning te geven
- Als u merkt dat uw gedrag uw kwaliteit van leven vermindert, neem dan contact op met uw casemanager, arts, psychiater of psycholoog. Doe dit ook als u denkt dat uw gedrag gevaarlijk is voor uzelf of anderen

## Wat is het?

Bij ontremming wordt iemand minder geremd om boos te worden of zich onaangepast te gedragen. Het lijkt alsof de natuurlijke rem eraf is. Dit kan samengaan met impulsiviteit, waarbij iemand zonder veel nadenken iets doet en de gevolgen voor de toekomst minder belangrijk lijken. Dit soort gedrag kan leiden tot conflicten met anderen, zoals de werkgever of partner. Ook kan het ervoor zorgen dat iemand beslissingen neemt waar diegene misschien later spijt van krijgt. 

## Wat merk ik?

U kunt de volgende klachten opmerken:

- Boosheid
- Impulsiviteit
- Minder grip op emoties of acties
- Ontremming

## Oorzaken
Ontremming kan een symptoom zijn van een hersenaandoening, zoals de ziekte van Huntington. Het kan in elk stadium van de ziekte optreden.

## Onderzoeken
Uw zorgverlener kan verder onderzoek doen en mogelijk testen afnemen om te kijken of u last hebt van ontremming. 

## Hoe gaat het verder?

Voor de behandelingen zijn psychologische therapieën en medicijnen beschikbaar, waarbij eerst wordt gekeken in welke situaties de ontremming plaatsvindt. Zo nodig zal uw zorgverlener een behandeling aanbevelen die is afgestemd op uw situatie. U kunt verschillende therapieën uitproberen totdat u er een vindt die uw situatie verbetert.

## Wanneer contact opnemen?

U kunt contact opnemen met uw casemanager, arts, psychiater of psycholoog als ontremming invloed heeft op uw dagelijks leven en uw kwaliteit van leven vermindert. Maar ook als u de indruk heeft dat uw gedrag gevaarlijk kan zijn voor uzelf of andere mensen. 

## Meer informatie

Kijk voor meer informatie op [Topaz.nl/over-huntington](https://www.huntingtonplein.nl/over-huntington/wat-is-huntington/behandeling/gedrag-en-emotie/#:~:text=Door%20cognitieve%20beperkingen%20kan%20iemand,juist%20erg%20agressief%20kunnen%20worden.)

![Line 1.svg](https://huntington-platform-cms-media-prod.s3.eu-central-1.amazonaws.com/Line_1_ef062bead6.svg)

Bron: [Frontiers in Behavioral Neuroscience](https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnbeh.2016.00204/full)





Ontremming

## Wat is uw situatie?

- Ik zie regelmatig tegen dingen op 
- Andere mensen begrijpen soms niet waar ik me druk over maak
- Ik ben bang dat mijn partner iets overkomt als die weg gaat
- Ik ben bang om alleen te zijn

## In het kort
Iedereen maakt zich weleens zorgen. Maar mensen met de ziekte van Huntington maken zich vaker veel zorgen en hebben vaker last van piekeren. 1 

## Wat is het?
Als u zich voortdurend zorgen maakt, piekert of angstig bent, geeft dat een vervelend gevoel. Sommige mensen zijn bang voor iets specifieks, maar angst kan ook ontstaan zonder duidelijke aanleiding.1

## Wat merk ik?
- Piekeren over alledaagse dingen1
- Spanningen in mijn lichaam2
- Angst blijft niet beperkt tot één onderwerp2
- Snel zorgen maken over anderen, de wereld of mijzelf1
- Geïrriteerd, rusteloos of opgejaagd gevoel2

## Oorzaken
Bovenstaande klachten passen bij een paniekstoornis (gegeneraliseerde angststoornis). Dit is een angststoornis waarbij iemand constant overbezorgd is, regelmatig piekert en zich gespannen voelt.2 De ziekte van Huntington zorgt dat mensen gevoeliger zijn voor angststoornissen en depressie.1

## Onderzoeken
De psycholoog kan met een gesprek en een vragenlijst onderzoeken of u last heeft van een paniekstoornis.2

## Hoe gaat het verder?
Als u zich veel zorgen maakt, is het belangrijk om momenten te zoeken waarin u zich kunt ontspannen. Het is vaak lastig om te ontspannen als u zich angstig voelt. Daarom is het belangrijk om bewust rustmomenten of pauzes in te plannen. Hierin kunt u bijvoorbeeld naar muziek luisteren of ontspanningsoefeningen doen. Daarnaast is het verstandig om uw angst bespreekbaar te maken. Bent u bijvoorbeeld bang dat uw partner iets overkomt als diegene weg gaat, spreek dan bijvoorbeeld af dat jullie op een bepaald tijdstip bellen. Met dit soort afspraken kan uw partner wel weg, maar worden uw zorgen mogelijk wat weggenomen.1

## Wanneer contact opnemen?
Neem contact op met een psycholoog wanneer uw angstklachten erger worden. 

![Line 1.svg](https://huntington-platform-cms-media-prod.s3.eu-central-1.amazonaws.com/Line_1_ef062bead6.svg)

1[Huntington.nl ](https://www.huntington.nl/leven-met/adviezen-van-psychiater-psycholoog/840-vraag-html#:~:text=Angst%20en%20de%20ziekte%20van,hebben%20om%20dingen%20te%20ondernemen.)

2[PsyQ ](https://www.psyq.nl/angststoornis/piekerstoornis)

Kenniscentrum